« Ensemble pour le peuple arménien »
Photo : Ensemble pour le peuple arménien / F.-R. Salefran
Հայերեն տեքստը՝ ստորև. Voir les photos. Voir le replay vidéo.
Déclaration commune, prononcée à l’occasion de l’événement « Ensemble pour le peuple arménien » tenu le lundi 6 décembre au Théâtre du Palais royal à Paris.
Signataires :
- François ALFONSI (Les Verts / AFE)
- François-Xavier BELLAMY (Parti populaire européen)
- Sylvie GUILLAUME (Socialistes & Démocrates)
- Nathalie LOISEAU (Renew Europe)
• • •
Nous, parlementaires européens issus de groupes politiques différents, avons choisi de nous réunir dans un esprit transpartisan pour réaffirmer notre solidarité et celle du peuple français avec le peuple arménien.
Nous n’oublions pas. Nous n’oublions pas le génocide dont le peuple arménien a été victime, le premier du XXème siècle, celui dont Serge Klarsfeld a dit : « Sans le génocide arménien, la Shoah n’aurait pas eu lieu ». Nous appelons la Turquie, comme nous l’avons fait à plusieurs reprises et récemment encore par un vote en mai de cette année au Parlement européen, à reconnaître clairement et sans ambiguïté le génocide commis en 1915.
Nous n’oublions pas. Nous n’oublions pas les morts, les blessés, les civils déplacés. Des milliers de vies fauchées, des milliers de jeunes blessés à vie, des milliers de familles forcées à quitter leur domicile et précipitées dans la précarité, des centaines de prisonniers dont on est sans nouvelles, que l’Azerbaïdjan garde captifs au mépris du droit, plus d’un an après la fin théorique des combats au Haut-Karabakh.
Nous enjoignons l’Azerbaïdjan à les libérer sans délai, sans distinction, sans condition et sans marchandage, conformément à ses propres engagements dans l’accord de cessez-le-feu, car il s’agit tout simplement d’une obligation légale au regard du droit international, en plus d’un devoir moral.
Nous exhortons tous les protagonistes à faciliter le déminage des zones concernées, et l’Union européenne à contribuer à cette démarche essentielle pour rétablir la confiance et la sécurité de tous.
Même les conflits ont leurs règles, qu’on ne bafoue pas impunément. Il n’y aura pas de paix durable sans justice.
Nous appelons au départ immédiat de la région de tous les mercenaires, et aux poursuites contre les auteurs des crimes de guerre qui ont été commis. Les États comme les individus impliqués devront rendre des comptes. Même les conflits ont leurs règles, qu’on ne bafoue pas impunément. Il n’y aura pas de paix durable sans justice.
Nous encourageons toutes les bonnes volontés à se réunir pour soutenir les blessés de guerre et leurs proches. Nous saluons le travail exemplaire mené par la Maison du Soldat de Erevan et par les médecins français qui se sont rendus spontanément aux côtés des jeunes blessés pour leur venir en aide. Nous soutenons la demande de partenariat entre la Maison du Soldat de Erevan et l’Institution Nationale des Invalides.
Nous ne comprenons pas. Nous ne pouvons pas comprendre la timidité des organisations internationales, que l’on s’attendrait à voir beaucoup plus présentes au cœur d’un conflit qui n’a plus rien d’un conflit gelé. Qui pour soutenir les civils déplacés, repliés sur Stepanakert ou Erevan ? Où est le HCR ? Qui pour protéger le patrimoine culturel arménien menacé et déjà en partie défiguré ? Que fait l’UNESCO ? Où est l’OSCE, que fait le groupe de Minsk, depuis combien de temps n’est-il pas allé sur le terrain ? Pourquoi laisser à la Russie le monopole de la surveillance du cessez-le-feu ? Nous attendons de la communauté internationale autre chose que des déclarations de bonnes intentions, car elles ne suffisent pas.
Preuve en est : à trop regarder ailleurs, la communauté internationale a donné à l’Azerbaïdjan le sentiment que la partie n’était pas finie, qu’il pouvait poursuivre son agression et s’en prendre à l’Arménie sans courir trop de risques. Nous avons vu les accrochages se multiplier, les frontières être bousculées, les ambitions de Bakou s’exprimer sans fard et sans provoquer de réaction à la hauteur. Nous appelons à un retrait des troupes azéries des positions qu’elles occupent illégalement et à un effort international soutenu pour la démarcation définitive des frontières.
Nous le répétons, aujourd’hui entre l’Azerbaïdjan et l’Arménie et au Haut Karabakh, il y a un agresseur et des agressés.
Nous le savons, la question du statut final du Haut Karabakh, dont dépend le sort de la population arménienne qui y vit depuis des siècles, et où elle s’exprime à travers ses instances élues, ne se réglera pas en quelques semaines. Nous l’affirmons, elle n’est aujourd’hui pas réglée et doit respecter aussi bien le principe d’intégrité territoriale que celui d’autodétermination des populations concernées. Nous le répétons, aujourd’hui entre l’Azerbaïdjan et l’Arménie et au Haut Karabakh, il y a un agresseur et des agressés. Il y a un État qui recourt à la violence et à l’action militaire face à un peuple, le peuple arménien, qui aspire à vivre en paix et qui n’oublie pas qu’on a voulu le rayer de la surface de la terre. Nous non plus, nous ne l’oublions pas.
Մենք չենք մոռանում։ Չենք մոռանում Ցեղասպանությունը, որի զոհն առաջինը XX-րդ դարում դարձել է հայ ժողովուրդը, որի առնչությամբ Սերժ Կլարսֆելդն ասել է. «Եթե չլիներ հայոց Ցեղասպանությունը, տեղի չէր ունենա Հոլոքոստը»։ Մենք կոչ ենք անում Թուրքիային, ինչպես բազմիցս ենք արել և վերջերս էլ՝ մայիսին Եվրախորհրդարանում կայացած քվեարկության միջոցով, հստակ և աներկբա ճանաչել 1915թ. իրականացված ցեղասպանությունը։
Մենք չենք մոռանում։ Չենք մոռանում նահատակներին, վիրավորներին, տեղահանված քաղաքացիական անձանց։ Հազարավոր կորսված կյանքեր, ցկյանս խեղանդամված հազարավոր երիտասարդներ, իրենց տները ստիպված լքած և աղքատության մատնված հազարավոր ընտանիքներ, հարյուրավոր գերիներ, որոնցից լուր չկա, որոնց Ադրբեջանը Լեռնային Ղարաբաղի մարտերի տեսական ավարտից ավելի քան մեկ տարի անց պահում է պատանդառության մեջ՝ ի հեճուկս օրենքի։
Մենք կոչ ենք անում Ադրբեջանին անհապաղ, առանց խտրականության, առանց նախապայմանների և առանց շահարկման ազատ արձակել նրանց՝ համաձայն հրադադարի հայտարարությամբ իր իսկ ստանձնած պարտավորությունների, քանզի, համաձայն միջազգային իրավունքի, դա ուղղակի իրավական պարտավորություն է՝ ի հավելում բարոյական պարտքի։
Մենք կոչ ենք անում բոլոր գլխավոր դերակատարներին դյուրացնել համապատասխան տարածքների ականազերծումը և կոչ ենք անում Եվրամիությանը նպաստել այդ կարևոր քայլին՝ վերականգնելու վստահությունը և բոլորի անվտանգությունը։
Մենք կոչ ենք անում տարածաշրջանից անհապաղ դուրս բերել բոլոր վարձկաններին և պատասխանատվության ենթարկել իրականացված ռազմական հանցագործությունների մեղավորներին։ Ներգրավված պետություններն ու անհատները պետք է պատասխան տան։ Անգամ հակամարտություններն ուենեն իրենց կանոնները, որոնք չի կարելի անպատժելիորեն խախտել։ Առանց արդարության տևական խաղաղություն չի լինի։
Մենք խրախուսում ենք բարի կամքի տեր բոլոր մարդկանց համախմբվել՝ աջակցելու պատերազմում վիրավորում ստացածներին և նրանց հարազատներին։ Ողջունում ենք այն օրինակելի աշխատանքը, որն իրականացվում է Երևանի զինվորի տուն վերականգնողական կենտրոնի և ֆրանսիացի բժիշկների կողմից, ովքեր ինքնաբուխ գտնվեցին վիրավոր երիտասարդների կողքին՝ օգնություն ցուցաբերելու նրանց։ Մենք սատարում ենք Երևանի զինվորի տան և Հաշմանդամների ազգային ինստիտուտի միջև գարծընկերության դիմումը։
Մենք չենք հասկանում։ Չենք կարող հասկանալ միջազգային կազմակերպությունների երկչոտությունը, որոնց ներկայությունն ավելի էինք ակնկալում հակամարտության ժամանակ, որն այլևս սառեցված հակամարտություն չէ։ Ո՞վ պետք է աջակցի տեղահանված, Ստեփանակերտ կամ Երևան տեղափոխված խաղաղ բնակչությանը։ Որտե՞ղ է Փախստականների հարցերով գլխավոր հանձնակատարը։ Ո՞վ պետք է պաշտպանի վտանգված և արդեն իսկ մասամբ այլափոխված հայկական մշակութային ժառանգությունը։ Ի՞նչ է անում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն։ Որտե՞ղ է ԵԱՀԿ-ն, ինչո՞վ է զբաղված Մինսկի խումբը, որքա՞ն ժամանակ է, ինչ հակամարտության գոտի չի այցելել։ Ինչու՞ հրադադարի վերահսկողության մենաշնորհը թողնել Ռուսաստանին։ Մենք միջազգային հանրությունից ավելին ենք ակնկալում, քան բարի մտադրությունների մասին հայտարարությունները, քանզի դրանք բավարար չեն։
Դրա ապացույցն այն է, որ չափազանց երկար հայացքն այլ կողմ թեքելով, միջազգային հանրությունն Ադրբեջանին տեղիք է տվել կարծելու, որ խաղն ավարտված չէ, որ նա կարող է, անպատիժ մնալով, շարունակել ագրեսիան և Հայաստանի նկատմամբ հարձակումները։ Մենք ականատես ենք, թե ինչպես են կրկնապատկվում բախումները, խախտվում սահմանները, ինչպես է Բաքուն անամոթաբար արտահայտում իր հավակնությունները՝ առանց համարժեք արձագանքի արժանանալու։ Մենք կոչ ենք անում ադրբեջանական զորքերն անհապաղ դուրս բերել այն դիրքերից, որոնք վերջիններս զբաղեցնում են ապօրինաբար, կոչ ենք անում շարունակել միջազգային ջանքերը՝ սահմանազատումն ավարտին հասցնելու համար։
Մենք գիտենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի հարցը, որից կախված է հայ բնակչության ճակատագիրը, որը դարեր ի վեր ապրում է այդ հողում և իր կամքն արտահայտում իր կողմից ընտրված իշխանությունների միջոցով, մի քանի շաբաթում չի լուծվի։ Մենք հաստատում ենք, որ այսօր այն կարգավորված չէ և այդ գործընթացը պետք է հարգի ինչպես տարածքային ամբողջականության, այնպես էլ բնակչության ինքնորոշման սկզբունքները։ Կրկնում ենք, այսօր Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև և Լեռնային Ղարաբաղում կա մեկ ագրեսոր և կան ագրեսիայի ենթարկվածներ։ Կա մեկ պետություն, որ դիմում է բռնության և ռազմական գործողությունների հայ ժողովրդի դեմ, որը տենչում է ապրել խաղաղ և չի մոռանում, որ իրեն ցանկացել են բնաջնջել երկրի երեսից։ Մենք նույնպես դա չենք մոռանում։
